Wyniki eksperymentu drugiego z oryginalnej publikacji Krugera i Dunninga (1999). Uczestnicy badania źle oszacowali swoje umiejętności w liniowej (nie U-kształtnej) zależności od ich faktycznych zdolności.
Efekt Dunninga-Krugera – zjawisko psychologiczne polegające na tym, że osoby niewykwalifikowane w jakiejś dziedzinie życia mają tendencję do przeceniania swoich umiejętności w tej dziedzinie, podczas gdy osoby wysoko wykwalifikowane mają tendencję do zaniżania oceny swoich umiejętności.
Zjawisko to zostało opisane i udokumentowane przez Justina Krugera i Davida Dunninga z Uniwersytetu Cornella.
Kruger i Dunning zwrócili uwagę na liczne wcześniejsze badania, które zdają się sugerować, że w przypadku zdolności tak różnorodnych jak obsługa pojazdów mechanicznych, gra w szachy czy tenisa „ignorancja częściej jest przyczyną pewności siebie, niż wiedza” (jak to ujął Charles Darwin). Postawili oni hipotezę, że w przypadku zdolności, którą każdy może posiąść w większym lub mniejszym stopniu, osoby niekompetentne:
- nie dostrzegają swojego niskiego poziomu zdolności,
- nie potrafią prawidłowo ocenić poziomu zdolności u siebie,
- nie potrafią prawidłowo ocenić poziomu zdolności u innych,
- rozpoznają i uznają swój niski poziom zdolności dopiero po odpowiednim treningu danej umiejętności.
Aby sprawdzić poprawność tej hipotezy, sprawdzili ją na studentach swojej uczelni, którzy zapisali się na różne kursy z psychologii.
W serii doświadczeń Kruger i Dunning sprawdzili samoocenę dotyczącą myślenia logicznego, znajomości gramatyki i poczucia humoru. Po pokazaniu im wyników ich testów studenci zostali poproszeni o oszacowanie swojego poziomu, po czym grupa kompetentna w danej dziedzinie oceniła go poprawnie, podczas gdy ta niekompetentna wciąż go przeceniała. Jak zauważyli Dunning i Kruger, „podczas 4 doświadczeń uczestnicy notowani najniżej w testach dotyczących poczucia humoru, gramatyki i logiki znacznie przeceniali swoje osiągnięcia i umiejętności. Mimo iż wyniki testów plasowały ich w 12. percentylu, oni sami szacowali, że osiągnęli wynik plasujący ich w 62. percentylu”. Jednocześnie ludzie naprawdę posiadający wiedzę zwykli nie doceniać swej kompetencji.
Zjawisko to zostało odtworzone w innych eksperymentach, zaproponowano też różne wyjaśnienia, odwołujące się m.in. do artefaktów statystycznych i heurystyk poznawczych służących ochronie samooceny czy heurystyk wynikających z braku punktów odniesienia. Przegląd badań obejmujących testy bardziej codziennej wiedzy nie wykazał natomiast obecności takiego efektu.
W roku 2000 Dunning i Kruger otrzymali za swoje badania satyryczną Nagrodę Ig Nobla w dziedzinie psychologii.
Przypisy
- Error Morris: The Anosognosic’s Dilemma: Something’s Wrong but You’ll Never Know What It Is (Part 1) (ang.). The New York Times, 2010-06-20.
- J. Kruger, D. Dunning, Unskilled and unaware of it: how difficulties in recognizing one’s own incompetence lead to inflated self-assessments, „Journal of Personality and Social Psychology”, 77 (6), 1999, s. 1121–1134, DOI: 10.1037/0022-3514.77.6.1121, PMID: 10626367.
- Joachim Krueger, Ross A. Mueller, Unskilled, unaware, or both? The better-than-average heuristic and statistical regression predict errors in estimates of own performance, „Journal of Personality and Social Psychology”, 82 (2), 2002, s. 180–188, DOI: 10.1037/0022-3514.82.2.180, PMID: 11831408.
- Katherine A. Burson, Richard P. Larrick, Joshua Klayman, Skilled or unskilled, but still unaware of it: how perceptions of difficulty drive miscalibration in relative comparisons, „Journal of Personality and Social Psychology”, 90 (1), 2006, s. 60–77, DOI: 10.1037/0022-3514.90.1.60, PMID: 16448310.
- Marian Krajc, Andreas Ortmann, Are the Unskilled Really that Unaware? An Alternative Explanation, Rochester, NY: Social Science Research Network, 1 kwietnia 2007 [dostęp 2017-01-13].
- P. Juslin, A. Winman, H. Olsson, Naive empiricism and dogmatism in confidence research: a critical examination of the hard-easy effect, „Psychological Review”, 107 (2), 2000, s. 384–396, DOI: 10.1037/0033-295X.107.2.384, PMID: 10789203.
- Ig Nobel Prize Winners (ang.). Improbable Research. [dostęp 2012-01-06].
Bibliografia
- Kruger J., Dunning D., Unskilled and unaware of it: how difficulties in recognizing one’s own incompetence lead to inflated self-assessments, „Journal of Personality and Social Psychology”, 77 (6), 1999, s. 1121–1134, DOI: 10.1037/0022-3514.77.6.1121, PMID: 10626367.