Wszywki alkoholowe
Leczenie alkoholika to jedna z metod leczenia alkoholizmu, zaliczana do tzw. terapii awersyjnych. Najbardziej popularne w Polsce i powszechnie aplikowane alkoholikom wszywki zawierają substancję czynną – disulfiram. Wszywka alkoholowa to nic innego, jak tabletka przeznaczona do implantacji podskórnej. Lek, łącząc się z alkoholem, wywołuje liczne negatywne i groźne dla zdrowia i życia reakcje organizmu. Terapia awersyjna za pomocą wszywek alkoholowych bazuje na przypuszczeniu, iż osoba uzależniona z obawy przez nieprzyjemnymi dolegliwościami powstrzyma się przed sięgnięciem po wysokoprocentowy trunek. Jak działa disulfiram?
Wszywka jest skuteczna tak długo, jak powstrzymuje spożywanie alkoholu. Wszywka działa jako bodziec awersyjny w kontakcie z alkoholem i może uwarunkować bardziej trwałą lub mniej trwałą negatywną reakcję na spożywanie alkoholu. Jednakże nie jest to skuteczność bezwzględna, oddziaływać będą również inne, liczne czynniki, w tym czynniki motywacyjne.
1. Działanie disulfiramu
Disulfiram to organiczny związek chemiczny, wykorzystywany w leczeniu alkoholizmu, który wpływa na metabolizm alkoholu etylowego. Podczas normalnego szlaku metabolicznego etanol jest rozkładany w wątrobie przez enzym – dehydrogenazę alkoholową – do aldehydu octowego, a ten z kolei zostaje rozkładany przez inny enzym – dehydrogenazę aldehydową – do nieszkodliwego dla organizmu kwasu octowego. Wszywka alkoholowa w postaci disulfiramu hamuje metabolizm alkoholu etylowego i blokuje działanie drugiego enzymu – dehydrogenazy aldehydowej – uniemożliwiając przekształcenie aldehydu octowego w kwas octowy. W ten sposób kumulujący się w organizmie pacjenta aldehyd octowy powoduje szereg objawów zatrucia i przykre dolegliwości, takie jak: zaczerwieniona twarz, brak tchu, pulsujący ból głowy, przyspieszone bicie serca, nudności i wymioty.
Już po 5-10 minutach od spożycia alkoholu pacjent leczący się disulfiramem zaczyna odczuwać przykre objawy, które mają go powstrzymać przed konsumpcją napojów alkoholowych, a w dalszej perspektywie sprawić, że całkowicie zrezygnuje z picia alkoholu. Disulfiram w zetknięciu z alkoholem w organizmie powoduje nieprzyjemne skutki spożycia etanolu, dzięki czemu alkoholikowi znacznie łatwiej przezwyciężyć nałóg. Alkohol przestaje kojarzyć się z czymś przyjemnym, staje się źródłem przykrych dolegliwości.Disulfiram w postaci wszywki umieszcza się podczas prostego zabiegu chirurgicznego pod skórą pacjenta. Na polskim rynku istnieją także leki, zawierające disulfiram, w postaci tabletek doustnych, dostępne na receptę. Disulfiram w formie wszywki podskórnej działa około roku.
2. Krytyka wszywek alkoholowych
Disulfiram działa jak „straszak”, zniechęcając alkoholika do wypicia alkoholu. Osoba uzależniona, świadoma potencjalnych przykrych doznań po spożyciu etanolu, rezygnuje z napicia się. Wszywki alkoholowe są niewątpliwie skuteczną metodą na przerwanie ciągu alkoholowego, ale nie leczą alkoholizmu. Wszywki alkoholowe stały się dla wielu alkoholików początkiem życia w trzeźwości, ale wielu terapeutów uzależnień krytykuje disulfiram z powodu jego niskiej skuteczności i niebezpiecznych skutków ubocznych, które mogą zagrażać zdrowiu, a nawet życiu pacjentów. W wielu krajach disulfiram został wycofany z lecznictwa choroby alkoholowej. Disulfiramu w postaci wszywek alkoholowych nie stosuje się między innymi w USA i Zachodniej Europie, ale zwolenników tej metody terapii znajdziemy w Rosji i krajach Europy Środkowej, w tym w Polsce.
W Polsce leczenie disulfiramem wymaga zgody pacjenta i odbywa się pod kontrolą lekarza. Ze względu na liczne działania niepożądane, skutki uboczne i dużą szkodliwość leku oraz przeciwwskazania medyczne disulfiram nie jest refundowany przez NFZ i nie stosują go żadne publiczne placówki służby zdrowia. Firmy farmaceutyczne w Polsce zawiesiły czasowo produkcję preparatów zawierających disulfiram do implantacji. Lek stosowano tylko do wyczerpania zapasów. Obecnie firmy wznawiają produkcję leku, ale tylko w krótkich seriach.