Ludzki organizm naznaczony tą bardzo szkodliwą substancją jest w kiepskim stanie, gdyż każdy pojedynczy proces wydalania alkoholu jest wysiłkiem dla pracy narządów wewnętrznych, a w szczególności wątroby. Tymczasem, gdy alkoholikowi uda się odstawić używkę – co jest dla niego chwalebne – to musi liczyć się z tym, że ciało nie od razu nauczy się normalnego funkcjonowania. Te kilka dni odstawienia mogą stanowić radość dla chorego, lecz dla jego organizmu jest to również nie lada wyzwanie. Tym dłużej trwało uzależnienie, tym bardziej nagle zostało ono ukrócone – tym większy jest to szok dla ciała. Jest to zatem kolejna, choć wydawałoby się najmniejsza, przeszkoda na drodze to abstynencji i zdrowia.
Czym jest syndrom odstawienia?
Nawet osoba nieuzależniona od alkoholu, spożywająca go okazjonalnie i w niedużych ilościach może doświadczyć syndromu odstawienia alkoholu zwanego inaczej alkoholowym zespołem abstynencyjnym (AZA). Owa substancja silnie oddziałuje na mózg, a konkretnie na płat czołowy i z racji tej reakcji nasz główny narząd po prostu przyzwyczaja się do toksyn.
Ludzki organizm ma dużą zdolność akomodacji, toteż z czasem jest w stanie znacznie zwiększyć swą tolerancję na alkohol. Dostaje się on się do mózgu, po czym go opuszcza, wobec tego on, jak i niektóre narządy, na tę jego nagłą nieobecność nie pozostają obojętne. Tym dłuższy ciąg alkoholowy zostanie przerwany – tym silniejsze objawy syndromu odstawienia. Może on wystąpić także w przypadku drastycznego zmniejszenia dawki przyjmowanego alkoholu. Następuje on zazwyczaj po 24 – 48 godzinach od zaprzestania picia.
Przyczyną pojawienia się syndromu odstawienia, tj. alkoholowego zespołu abstynencyjnego jest to, że psychoaktywność alkoholu powoduje silne oddziaływanie na neuroprzekaźniki w układzie nerwowym, a jego regularne spożywanie sprawia, że dochodzi do zmniejszonej syntezy wielu neuroprzekaźników, a szczególnie dopaminy. Przy nagłym zaprzestaniu picia alkoholu, mamy do czynienia z szybkim wzrostem liczby neurotransmiterów. To z kolei prowadzi do powstania w naszym organizmie syndromu odstawienia.
Na czym polegają objawy odstawienia?
Objawy alkoholowego zespołu abstynencyjnego można podzielić na dwie grupy – niepowikłane i powikłane. Niepowikłane są znacznie łagodniejsze i dotyczą zaawansowanych alkoholików, jak i osób, które sięgnęły po alkohol po raz pierwszy. Pierwsze oznaki można zaobserwować już po 4-6 godzinach od zaprzestania picia. Nie stanowią one zagrożenia dla życia człowieka. Często też nie mają dla niego dalszych konsekwencji zdrowotnych. Co innego w przypadku objawów powikłanych zwanych inaczej przewlekłym zespołem odstawiennym. Stanowią realne zagrożenie dla życia i zdrowia i w przypadku ich występowania chory powinien koniecznie skonsultować się z lekarzem.
Objawy niepowikłane
Najczęstszym z objawów alkoholowego zespołu abstynencyjnego jest drżenie i ból mięśni, kości i stawów. Trząść mogą się całe kończyny, czyli dłonie i ręce, choć zdarza się także, że dotyczy ono powiek i języka.
Częstym efektem kaca jest ból głowy, lecz może być on objawem także zespołu odstawienia alkoholowego.
Nagłe odstawienie dość często wiąże się też z nadmierną potliwością. Dopada ona szczególnie podczas snu. Organizm wydala wówczas dużo wody, którą chory powinien uzupełniać.
Przyzwyczajony do toksyn organizm reaguje na ich brak poprzez przyspieszenie rytmu bicia serca i przez nadciśnienie tętnicze.
Jedną z reakcji jest też bezsenność. Nagłe odstawienie alkoholu zaburza sen, co objawia się w postaci problemów z zaśnięciem, w skróceniu czasu jego trwania oraz w zmniejszeniu jego jakości regeneracyjnej.
Występować może także utrata apetytu oraz biegunka.
Objawy powikłane
Jednym z nich jest majaczenie alkoholowe (delirium tremens) inaczej nazywane białą gorączką alkoholową. Dotyczy ono 1 na 10 alkoholików, którzy postanowili zmagać się z nałogiem. Jest to zespół zaburzeń psychosomatycznych.
Objawy zespołu zaburzeń psychosomatycznych
- halucynacje,
- zaburzenia świadomości,
- zaburzenia funkcji poznawczych,
- wysoka temperatura,
- dezorientacja,
- nudności,
- kołatanie serca,
- drżenie mięśni.
Chorzy wykazują także większą aktywność nocą niż za dnia. Ponadto zauważalna jest u nich silna aktywność psychoruchowa.
Halucynoza alkoholowa
Kolejnym z form alkoholowego zespołu abstynencyjnego jest halucynoza alkoholowa. Są to silne i nieprzyjemne przewidzenia. Chory widzi iluzoryczne kształty i postacie. Do wrażeń wzrokowych mogą wystąpić również omamy słuchowe i dotykowe. Jest to silna paranoidalna reakcja organizmu, podczas której chory odczuwa przemożny lęk i poczucie zagrożenia.
Napady drgawkowe zwane padaczką alkoholową
Do bardzo niebezpiecznych objawów odstawienia alkoholu należą napady drgawkowe zwane padaczką alkoholową. Nic ich nie zapowiada, występują nagle i są niezwykle nieprzyjemne dla chorego. Jego ciało gwałtownie trzęsie się zupełnie poza jego wolą, gdyż mięśnie dokonują licznych skurczy i rozkurczy. Może temu towarzyszyć również utrata świadomości. Podczas napadu istnieje duże ryzyko uszkodzenia ciała, dlatego ważne jest, by ktoś był przy chorym tak, aby je zminimalizować.
Depresja jako objaw odstawienia alkoholu
Depresja jest kolejną ze skutków niepowikłanego alkoholowego zespołu abstynencyjnego. Chory przez alkohol, który początkowo służył mu jako rozweselacz, może wprowadzić się w stan ogromnego psychicznego przygnębienia, z którym będzie się borykał jeszcze wiele lat.
Leczenie objawów zespołu odstawienia
Każde leczenie długotrwałej choroby alkoholowej nie powinno odbywać się samodzielnie przez chorego. Rozbudowana terapia, polegająca na detoksie, stabilizującym gospodarkę elektrolitów i usuwającym toksyny, a także terapia indywidualna lub grupowa, jest niezbędnym elementem w walce z nałogiem i z objawami odstawienia.
Chory powinien być wspierany zarówno przez swoją rodzinę, jak i specjalistów.
Rzecz jasna przypadki niepowikłanego alkoholowego zespołu abstynencyjnego nie wymagają koniecznej pomocy lekarzy, natomiast należy pamiętać, że objawy niepowikłane prowadzą do powikłanych, a wówczas chory bardzo ryzykuje swoim zdrowiem i życiem. Takie formy choroby jak choćby majaczenie alkoholowe albo napady drgawkowe wymagają natychmiastowej hospitalizacji, gdyż mogą prowadzić do trwałych uszkodzeń serca bądź problemów z oddychaniem.
Leki, którymi będą leczeni pacjenci chorzy na delirium, będą zależne od ich indywidualnych predyspozycji, lecz najczęściej podawanym lekiem w przypadku tej choroby są te z grupy benzodiazepin. Wskazane jest również przyjmowanie witaminy B1, potasu, elektrolitów i innych minerałów pozwalających organizmowi powrócić do równowagi. Pacjenci znajdujący się w ciężkim stadium choroby będą otrzymywać leki przeciwpsychotyczne.